Ayak Hastalıkları
PES PLANUS (DÜZ TABAN)
Zemine basan bir ayağa iç tarafdan bakıldığında topuk ile parmaklar arasında kalan ayağın orta kısmının yere temas etmediği ve bir kavis oluşturduğu farkedilir. Buna iç uzunlamasına kemer (medial longitudinal ark) denir. Aynı şekilde beşinci metatars başı, kuboid kemiği ve topuk kemiğinden oluşan bir de dış uzunlamasına kemer mevcuttur. Benzer bir kavis ayaktaki tarak kemiklerinin başları tarafından oluşturulur (enlemesine kemer, transvers ark).
Ayağa yansıyan yükü birinci ile beşinci metatars başları ve topuk tarafından oluşturulan bir üçgen yapı karşılar. Bu üçgen yapıyı tamamlayan iç, dış ve enlemesine kemerler arasında en önemli yapı iç uzunlamasına kemerdir. Bu kemerde kavsin azaldığı durumlara düz taban, arttığı durumlara ise çukur taban denir.
Aslında düz tabanlık için üzerinde fikir birliğine varılmış bir klinik, ya da radyolojik tanım yoktur. İç uzunlamasına kemerin normal yüksekliği ve bunun alt ve üst sınırları bilinmemektedir. Radyografide ölçülen bir takım açıların klinik yakınmalarla ilişkisi net değildir.
Oluşum Nedenleri
Düz tabanlığın çeşitli nedene bağlı değişik tipleri mevcuttur:
§ Olguların yaklaşık % 80'inde esnek (fleksibl) tip düz tabanlık bulunur Burada deformiteden sorumlu olan ayak kemiklerini bir arada tutan bağlardaki yapısal gevşekliktir. Yaygın eklem gevşekliği, Down sendromu vb. gibi bağ gevşekliğinin bulunduğu durumlarda da rastlanır.
§ Tibialis posterior kasının işlevinde kusur (idyopatik, yaralanma vb.)
§ Bazı ayak kemiklerinin doğuştan birbirinden ayrı olarak oluşmadığı, aralarında kıkırdak veya kemiksel bağlantıların bulunduğu tarsal koalisyonda, ya da aksessuar navikülerde ayak esnekliğinin kısıtlandığı rijit pes planus söz konusudur. Konveks pes valgus da diğer bir rijit pes planus nedenidir.
§ Nöromüsküler hastalıklarda (serebral palzi, çocuk felci, periferik nöropati, Duchenne müskuler distrofi, spinal disrafizm vb.) rijit tip düz tabanlığın görülmesi nadir değildir.
§ Doğumsal Aşil tendon kısalığı da tek başına düz tabanlık oluşturabilir.
§ Peroneal kaslardaki spazm düz taban oluşumuna yola açabilir (peroneal spastik düz tabanlık). Neden genellikle subtalar eklemden kaynaklanır.
§ Dirençli kalkaneovalgus olgularını da unutmamak gerekir.